Η κοιλιοκάκη, επίσης γνωστή και ως εντεροπάθεια ευαισθησίας στη γλουτένη, χαρακτηρίζεται από τη δυσαπορρόφηση των θρεπτικών συστατικών και από μία ασυνήθιστη δομή του λεπτού εντέρου, η οποία συνήθως επιστρέφει στο κανονικό με την αφαίρεση της διατροφικής γλουτένης. Η πρωτεΐνη γλουτένη και το παράγωγο της η γλιαδίνη βρίσκονται κυρίως στο σιτάρι, στη βρώμη, στο κριθάρι, στη σίκαλη, στο σπελτ (ντίνκελ), στο καμούτ και στους σπόρους τριτρικάλεως.
ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης συνηθέστερα εμφανίζονται κατά τη διάρκεια των 3 πρώτων χρόνων ζωής, μετά την εισαγωγή των δημητριακών στην διατροφή. Σε δεύτερη φάση, εμφανίζεται κατά την τρίτη δεκαετία.
Τα συμπτώματα γενικά περιλαμβάνουν υδαρή κόπρανα και διάρροια, συνήθως με σταγονίδια λίπους στην κένωση που υποδεικνύουν δυσαπορρόφηση. Άλλες ενδείξεις δυσαπορρόφησης περιλαμβάνουν αδυναμία αύξησης του σωματικού βάρους ή απώλεια αυτού. Παρ’ όλα αυτά, συνήθως, ειδικά στους ενήλικες, τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης μπορεί να είναι ύπουλα και μη συγκεκριμένα. Η κοιλιοκάκη διαγιγνώσκεται πιο συχνά από ό, τι παλαιότερα, λόγω της αυξανόμενης ανίχνευσης ασθενών με χαμηλού βαθμού κοιλιοκάκη.
ΑΙΤΙΑ
Στην κοιλιοκάκη, το σώμα δημιουργεί μια ανοσοαντίδραση κατά της επένδυσης του λεπτού εντέρου. Αυτή η αυτοάνοση αντίδραση ενεργοποιείται κυρίως από την γλουτένη. Επιπρόσθετα με την ευαισθησία στη γλουτένη, η πρώιμη χορήγηση στο βρέφους του αγελαδινού γάλακτος θεωρείται ένας σημαντικός παράγοντας που μπορεί να ευνοήσει την εμφάνισης της κοιλιοκάκης. Έρευνα έχει δείξει ξεκάθαρα ότι ο θηλασμός και η καθυστερημένη χορήγηση αγελαδινού γάλακτος και δημητριακών , είναι τα πρωταρχικά βήματα πρόληψης που μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης της ασθένειας.
Η κοιλιοκάκη φαίνεται να έχει και γενετικά αίτια. Στην νοτιότερη και κεντρική Ευρώπη αλλά και στη νοτιοδυτική Ινδική ήπειρο η συχνότητα εμφάνισης σε άτομα με το γενετικό χαρακτηριστικό για κοιλιοκάκη είναι πολύ μεγαλύτερη. Η καλλιέργεια σιταριού σε αυτές τις περιοχές είναι σχετικά καινούργια (1000 π.Χ.). Ο επιπολασμού της κοιλιοκάκης είναι πολύ υψηλότερος σε αυτές τις περιοχές απ’ ότι σε άλλες περιοχές του κόσμου, για παράδειγμα 1:300 στην βορειοδυτική Ιρλανδία σε σχέση με το 1:2.500 στις Ηνωμένες Πολιτείες.
ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ
Οι σπόροι δημητριακών ανήκουν στην οικογένεια Gramineae. Όσο πιο κοντά είναι η ταξινομική (κατάταξη) σχέση του σπόρου με το σιτάρι (το σπόρο με το μεγαλύτερο περιεχόμενο σε γλουτένη), τόσο μεγαλύτερη και η ικανότητα του να ενεργοποιήσει την κοιλιοκάκη. Η γλουτένη αποτελείται από γλιαδίνες και γλουτενίνες. Μόνο η μερίδα της γλιαδίνης έχει φανεί να ενεργοποιεί την κοιλιοκάκη. Στους σπόρους που περιέχουν γλουτένη, οι πρωτεΐνες που φαίνεται να ενεργοποιούν την ασθένεια ονομάζονται secalins, hordeins και avenins ξεχωριστά , και prolamines συνολικά.
Το ρύζι και το καλαμπόκι, δύο σπόροι που δεν φαίνεται να ενεργοποιούν την κοιλιοκάκη, περιέχουν πολύ μικρή ποσότητα γλιαδίνης.
Μετά τη διάγνωση της κοιλιοκάκης πρέπει να καθιερωθεί μία διατροφή ελεύθερη από γλουτένη.
Αυτό σημαίνει:
Αποφυγή σιταριού, σίκαλης, κριθαριού, τριτρικάλης, σπελτ, καμουτ και βρώμης. Φαγόπυρος και κεχρί*
*Αν και ο φαγόπυρος δεν είναι στην οικογένεια των χόρτων και το κεχρί φαίνεται να είναι πιο κοντά σε συγγένεια με το ρύζι και το καλαμπόκι, περιέχουν prolamines που είναι παρόμοιες με την άλφα-γλιαδίνη του σιταριού.
Με την καθιέρωση μίας διατροφής ελεύθερης από γλουτένη, η βελτίωση θα είναι εμφανής μέσα στις πρώτες μέρες ή εβδομάδες. Γενικά, το 30% των ανθρώπων με κοιλιοκάκη αντιδρά μέσα σε 3 ημέρες, ένα 50% μέσα σε ένα μήνα, και ένα 10% μέσα σε 2 μήνες. Παρ’ όλα αυτά, το 10% των ατόμων αντιδρά μόνο μετά από 24 ή 36 μήνες αποφυγής γλουτένης.
Η συντήρηση μίας αυστηρής διατροφής ελεύθερης από γλουτένη μπορεί να αποδειχθεί αρκετά δύσκολο λόγω της ευρείας κατανομής γλιαδίνης στις επεξεργασμένες τροφές. Είναι λοιπόν φρόνιμο να διαβάζεται προσεκτικά η ετικέτα του κάθε προϊόντος για κρυφές πηγές γλιαδίνης. Παραδειγματικά, τροποποιημένο άμυλο τροφίμων, παγωτό, σούπες, αλκοόλ όπως μπύρα, κρασί, βότκα, ουίσκι και βύνη περιέχουν γλουτένη. Πιο ευρεία γκάμα προϊόντων ελεύθερων σε γλουτένη υπάρχει διαθέσιμη σε καταστήματα βιολογικών προϊόντων.
Άλλοι ωφέλιμοι σπόροι για αντικατάσταση αυτών που περιέχουν γλουτένη είναι ο αμάραθος, η κινόα, και μία ποικιλία ρυζιών, όπως το καστανό, το κόκκινο, το μαύρο και το άγριο.
ΑΛΛΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ
Το ένζυμο πέψης πρωτεΐνης που βρίσκεται στην παπάγια, η παπαΐνη, έχει φανεί να έχει την ικανότητα να πέπτει την γλουτένη του σιταριού και καποιες φορες την καθιστά ακίνδυνη σε άτομα που πάσχουν από κοιλιοκάκη. Η λήψη συμπληρωμάτων παπαΐνης (500 – 1.000 mg) μαζί με το γεύμα μπορεί να επιτρέψει σε μερικά άτομα να αντέχουν μικρές ποσότητες γλουτένης αλλά πρέπει πάντα να λαμβάνεται κατόπιν ιατρικής συμβουλής.
Υπάρχουν επίσης εξαιρετικές πηγές για περισσότερες πληροφορίες για την κοιλιοκάκη και για συνταγές χωρίς γλουτένη.
Gluten Intolerance Group
Celiac Sprue Association
Celiac Disease Foundation
Κοιλιοκάκη Ελλάς
The Gluten Intolerence Group of North America
Out Of Stock
